De wetenschap en hoogsensitiviteit: een onbeslist debat

In 1996 werd de term Highly Sensitive Person (HSP) geïntroduceerd door de Amerikaanse psychologe Dr. Elaine N. Aron. Sommige mensen zagen in de term en de onderzoeken van Dr. Aron zichzelf terugkomen: vanaf dit moment wisten zij dat ze hoogsensitief zijn, en konden zij hun ‘problemen’ beter plaatsen. Anderen zagen in de introductie van de term HSP vooral weer een volgende sticker om op iemand te plakken die niet helemaal aan de standaard voldoet.  Welke van de twee groepen gelijk heeft, is nog steeds voer voor debat binnen psychologie. Wat bedoelde Dr. Aron precies, toen ze de term HSP introduceerde. Wat is HSP? 

De voor- en nadelen van HSP 

Mensen met HSP, volgens onderzoeken zo’n vijftien tot twintig procent van de bevolking, zijn bovengemiddeld gevoelig voor prikkels. Nu is iedereen in Nederland in zekere mate gevoelig voor prikkels, maar mensen die HSP hebben kunnen sneller overprikkeld raken. Hierdoor is het bezoeken van een concert of het plaatsnemen in een grote mensenmassa niets voor hen. Aan de andere kant zijn hoogsensitieve mensen vaak wel creatiever, snelle leerlingen en hebben zij een groot oog voor detail. In de juiste omstandigheden zijn hoogsensitieve mensen dan ook uitstekende werkers, die hun taken snel voor elkaar krijgen. Hoogsensitief coaching kan hen helpen om deze talenten beter te benutten.  

Kritiek op het labelen van mensen 

Toch is er ook kritiek op de term HSP. Er is weinig wetenschappelijk bewijs voor het bestaan van hoogsensitiviteit, en ook bestaat er geen neurologische definitie. Dit is overigens niet zo vreemd, want in de psychologie ontbreken deze heel vaak. Een kritiek die veel bestaat op de psychologische wetenschap is het veelvuldig ‘labelen’ van personen: voor alles wat afwijkt van de norm zou een term worden bedacht, zodat ‘je weet wat je hebt’. Dit, terwijl je eigenlijk nergens last van hebt: je bent alleen wat gevoeliger dan de rest. Toch is dit een wel heel simpele weergave van HSP en de wetenschappelijke analyse daarachter. 

De mening van Dr. Aron zelf 

Dr. Aron zelf signaleerde namelijk alleen het voorkomen van een hogere sensitiviteit bij sommigen, en kon dit op wetenschappelijke wijze meetbaar maken. Een hogere sensitiviteit bestaat dus wel degelijk. Dr. Aron geeft zelf ook aan dat het om een glijdende schaal gaat: HSP’ers zijn geen supermensen of aliens, het zijn doodnormale mensen die wat gevoeliger zijn dan anderen. Dat brengt voordelen en problemen met zich mee. Mensen met hoogsensitiviteit hoeven zich ook geen slachtoffer te voelen, maar moeten vooral zelf ontdekken hoe zij het beste met hun gevoeligheid kunnen omgaan. Zoals gezegd: dit kan met hulp van een coach.